İçindekiler
Araç, dükkân, konut ya da arsa gibi ihtiyacı olup da yeterli sermayesi olmayan kişiler, finansman sağlamak için çoğunlukla bankanın kapısını çalıyor. İhtiyaç duyulan miktara göre tüketici kredisi, konut kredisi ya da araç kredisi kullanıyor. İslamiyet’in faize karşı olması nedeniyle klasik kredilerden kaçınan kişiler, murabaha kredisi ile eksiklerini tamamlıyor. Peki murabaha kredisi nedir? Hangi şartlarda kullanılır? Yazımızda bunun detaylarına yer verdik.
Kelime anlamıyla murabaha, para sahibi olan kişinin kendi hür iradesi ile bir malı satın alması ve daha sonra buna uygun bir kar ekleyerek bir başkasına satmasıdır. Dolayısı ile murabaha satan için kar getiren, alan için de para desteği sağlayan bir finansman modelidir. İslami hassasiyetlere uygun olan bu model, çoğunlukla İslami bankacılık kategorisindeki bankalar tarafından kullanılmaktadır.
Murabaha kredisi, İslami usullere uygun şekilde işletilen katılım bankalarınca uygulanan, doğrudan faiz vermek yerine müşterinin talep ettiği malı alınması, banka adına tescil edilmesi, bunun kredi koşullarına benzer şekilde vadeli usulle müşteriye satılması ve vade bitiminde müşteri adına tescil edilmesi şeklinde işleyen bir kredi sistemidir.
Murabaha kredisinde banka malı kaç paraya mal ettiğini müşteriye bildirmekte ve üzerine ne kadar kâr payı koyduğunu şeffaf şekilde açıklamaktadır. Dolayısı ile murabaha kredisi ile bir emtia almak isteyen müşteri, ödemiş olduğu vade farkının bilincindedir. Emtianın alış işlemleri, bankanın vereceği vekalet üzerine müşteri tarafından gerçekleştirilmektedir.
En net ifadeyle caizdir. Normal düzenden işleyen ve para karşılığı faiz alınan sistemlerin kesinlikle yasaklandığı İslamiyet’te bir malın kar payı koyularak satılması uygun görülmektedir. Murabahanın aslında vadeli satış olmamasına rağmen geçmişten günümüze İslam alimleri buna cevaz vermektedir.
Murabaha kredisi ile bir emtia almak isteyen kişi, gücünün yetmediği tutar için bankaya başvurduğundan süreç aşağıdaki şekilde işlemektedir:
Ahmet Bey, İstanbul Kadıköy’deki dükkanının bitişiğinde bulunan 50 metrekare dükkânı kendi dükkanına katarak işini büyütmek istemektedir. Bu dükkânın satılık olduğunu duymuş ve sahibi ile konuşarak 1 milyona anlaşmıştır. Kendisine murabaha kredisi için bankaya başvuracağını söylemiştir.
Ahmet Bey, Katılım Bankası’na müracaat ederek bu dükkânı almak istediğini söylemiş, kendisinde 500 bin TL olduğunu, kalan kısmın murabaha kredisi kapsamında bırakılarak malın satın alınmasını istemiştir.
Ahmet Bey’in ödeme gücü klasik findeks raporları ile analiz edilmektedir. Ayrıca söz konusu dükkanın murabahaya uygun olup olmadığı bankanın ilgili uzmanları tarafından değerlendirilmektedir.
Ahmet Bey’in başvurusu banka tarafından uygun görülmüş ve kendisine vekalet verilerek malı alması istenmiştir. Ahmet Bey banka adına dükkânın satıcısı ile görüşecek ve malı satın alacaktır.
Ahmet Bey, dükkân sahibi Mehmet Bey ile tapu idaresine gitmiş, malı teslim almış ve bunu bankaya ulaştırmıştır. Banka tarafından Mehmet Bey’in tüm parası ödenmiş ve Mehmet Bey, murabaha sisteminin dışarısına çıkarılmıştır.
Banka, Ahmet Bey’in vekaleten satın aldığı malın üstüne 200 bin TL kâr payı koymuş ve toplamda 1.250.000 TL’ye Ahmet Bey’e satmıştır. Ahmet Bey’in 500 bin TL’si olduğu için geri kalan 750 bin TL 36 takside bölünmüştür. (FİYATLAR VE KAR PAYI TEMSİLİDİR)
Murabaha sistemi ile çalışan bankalar, bu kredi sistemini devreye sokmadan önce sıkı bir incelemeden geçerler. Çünkü murabaha sisteminin klasik bir kredi gibi kullanılmasını istemezler. Bunun için murabaha kredisi onayı alabilmenin 4 ana şartı şöyledir:
Ahmet Bey’in almak istediğini beyan ettiği dükkân daha önceden yıkılmış ya da başka şekillerde fiziki varlığını kaybetmiş ise bunu fark eden banka onun kredisine olumlu cevap vermeyecektir. Çünkü bu durumda klasik faizle para vermiş gibi olmaktadır.
Ahmet Bey, bir tekel işletmesini, gazinoyu ya da iddia bayisini faaliyetleri ile birlikte devir almak istiyorsa, banka buna olumlu cevap vermeyecektir. Çünkü; içki ve kumar dinimizde haramdır.
Ahmet Bey, dükkânı almak için dükkândan bağımsız olarak 500 bin TL tüketici kredisi talep ederse murabaha kredisi kapsamında bu reddedilecektir.
Ahmet Bey, babasına ya da akrabasına ait bir dükkânı sırf finansman desteği alabilmek için alıyormuş gibi yapar ve bu banka tarafından tespit edilirse murabaha kredisi talebi kabul görmeyecektir.
Ahmet Bey, almak istediği dükkân için mal sahibi Mehmet Bey ile görüşmüş, anlaşmış, ona peşinat vermiş, satım sözleşmesini imzalamış ise artık murabaha kredisine başvuramaz. Çünkü artık murabahaya konu bir işlem kalmamıştır.
Yukarıda açıklanan bilgiler ışığında yeniden özetlemek gerekirse aşağıda sayılan değerler için murabaha kredisi başvurusu yapılamaz, yapılsa bile banka tarafından kabul edilmez: