Yatırım denince akla gelen ilk mecralardan birisi olan Borsa İstanbul, dünya piyasalarındaki yerini sağlamlaştırıyor. Londra, New York ve Asya borsalarına daha yeni ve kısıtlı olan Borsa İstanbul yeni halka arzlar ve yatırımlar ile daha da güçleniyor. Bu süreçte Borsanın yapılandırılması ve yatırımcıların korunması adına da çeşitli yenilikler getiriliyor. Hisse pazarlarının ana pazar, alt pazar, yakından izleme pazarı gibi gruplandırılması ve pazarlara göre çeşitli önlemlerin alınması dikkat çekiyor.
Riskli Pazar arasında gösterilen yakından izleme pazarı da Borsa İstanbul’un denetim mekanizması içerisinde önemli bir yer tutuyor. Bu yazımızda yasal olarak Yakın İzleme Pazarı olarak nitelenen, ancak ülkemizdeki yatırımcılar tarafından (önceki isimleri nedeniyle) yakından izleme pazarı ya da gözaltı pazarı olarak bilinen Pazar grubunu inceleyeceğiz:
İçindekiler
Borsa İstanbul’da pay piyasası Yıldız Pazar, Ana Pazar, Alt Pazar, Yakın İzleme Pazarı, Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı, Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı ile Piyasa Öncesi İşlem Platformu olarak 7’ye ayrılıyor.
Söz konusu pazarlara ve açıklamalarına buradan ulaşabilirsiniz.
Borsa İstanbul’da W simgesi ile temsil edilen Yakın İzleme Pazarı şirketlerde; Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazar’dan çıkarılma sonucunu doğuracak gelişmeler ve ortaklık payları bulunuyor. Şirket ile ilgili gelişmelerin zamanında Kamu Aydınlatma Platformu’na bildirilmemesi, periyodik açıklamaların yapılmaması, ortakların paylarda şaibeli işlemler yapması, olağan dışı fiyatların oluşması gibi yükümlülüklerine aykırı işlemler yapan şirketler yakından izleme pazarı içerisine alınıyor. Çünkü Borsa İstanbul, bu şirketlerin yatırımcıları koruma mekanizmasından yoksun olduğunu düşünüyor.
Bu hisselerde yatırımcıyı koruma ve şaibeli işlemleri kısıtlama adına birçok tedbir konuluyor. Açığa satışın yasaklanması, brüt takas tedbirine devam edilmesi, emir iptali yasağı, tek fiyat emir verilmesi, devre kesici uygulamasının başlatılması, internetten emir vermenin kısıtlanması gibi tedbirlerin yanısıra işlem saatlerinde de kısıtlama bulunuyor. Buna göre gözaltı pazarı işlem saatleri 5 dilimden oluşuyor. Bu hisselerde sadece 09:55, 12:55, 13:55, 15:55 ve 18:05 saatlerinde işlem yapılıyor. Başka bir ifadeyle önceden emir verseniz bile sonucunu sadece bu saatlerde öğrenebiliyorsunuz.
Yakından izleme pazarı hisseleri, parmak ısırtan yükselişler ve yüreğe inen inişler ile gündeme geliyor. Birçok kişinin zengin olduğu ve aynı zamanda birçok mağduriyetin de oluştuğu hisseler olarak biliniyor. Gözaltı pazarındaki hisseler; 1 liralardan 100 lira seviyelerine kısa sürelerde gelebilirken aynı seviyede de geri çekilebiliyor. Gözaltı pazarı 2020 verilerine bakıldığında Mart Ayından sonra sert yükselişler, Eylül ayından itibaren de sert inişler dikkat çekiyor.
Borsa İstanbul’daki Pazar grupları kesin nitelik taşımıyor. Yükümlülüklerine aykırı davranan şirketlerin Pazar durumları değiştirilip gözaltı pazarına indirilebiliyor. Bunun yanında yükümlülüklerine uyduğunu (tabiri caizse akıllandığını) belirten hisseler başvuru yaparak yakından izleme pazarından çıkartılmayı talep edebiliyor. Bu pazarda olup da halen yükümlülüklerini yerine getirmeyen ya da faaliyetlerini devam ettiremeyecek durumda olan hisseler ise “en ağır cezalardan biri olarak “kottan çıkarılıyor.
Kamu Aydınlatma Platformu’nda yer alan bilgilendirme metnine göre 2020 yılı itibariyle Yakın İzleme Pazarı içerisinde yer alan ve birçok tedbire tabi tutulan gözaltı pazarı hisseleri şunlardır:
ALMAD : Altınyağ Madencilik ve Enerji Yatırımları Sanayi ve Ticaret A.Ş.
ARTI: : Artı Yatırım Holding A.Ş.
ATSYH : Atlantis Yatırım Holding A.Ş.
BRKO : Birko Birleşik Koyunlular Mensucat Ticaret ve Sanayi A.Ş.
CASA : Casa Emtia Petrol Kimyevi ve Türevleri Sanayi Ticaret A.Ş.
COSMO : Cosmo Yatırım Holding A.Ş.
DARDL : Dardanel Önentaş Gıda Sanayi A.Ş.
DENGE : Denge Yatırım Holding A.Ş.
DIRIT : Diriteks Diriliş Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
EPLAS : Egeplast Plastik Ticaret ve Sanayi A.Ş.
EKIZ : Ekız Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş.
EMNIS : Eminiş Ambalaj Sanayi ve Ticaret A.Ş.
ETILR : Etiler Gıda ve Ticari Yatırımlar Sanayi ve Ticaret A.Ş.
KERVN : Kervansaray Yatırım Holding A.Ş.
MZHLD : Mazhar Zorlu Holding A.Ş.
MMCAS : Mmc Sanayi ve Ticari Yatırımlar A.Ş.
PAMEL : Pamukoca Yenilenebilir Elektrik Üretim A.Ş.
ROYAL : Royal İplik Tekstil Mobilya Sanayi ve Ticaret A.Ş.
SELGD : Selçuk Gıda Endüstri İhracat İthalat A.Ş.
SNKRN : Senkron Güvenlik ve İletişim Sistemleri A.Ş.
SERVE : Serve Film Prodüksiyon Eğlence A.Ş.
TACTR : Taç Tarım Ürünleri Hayvancılık Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
UFUK : Ufuk Yatırım Yönetim ve Gayrimenkul A.Ş.
Gözaltı pazarındaki hisseler, şirketler için de olumsuz bir algı oluşturuyor. Bunu bir prestij ve yatırım kaynağı kaybı olarak gören şirketler bu pazardan çıkıp ana pazarlarda işlem görmek istiyor. Her şirketin Yakın İzleme Pazarı’na dahil edilmesinin çeşitli sebepleri bulunuyor. Öncelikle şirketin kendisinin gözaltı pazarı işlemlerine tabi tutulmasına neden olan sebepleri analiz edip bu eksikleri gidermesi gerekiyor. Bu eksikleri giderdiğin düşünen ve bilgilendirmelerini zamanında yapan firmalar, BIST’e başvuru yaparak ana pazara geçiş talebinde bulunuyor. Yakın zamanda Borsa İstanbul yönetimi Yeşil Yatırım’ın talebine onay verirken, Frigo Pak Gıda’nın talebini reddetti. Israrla yükümlülüklerine yerine getirmeyen Egeli-Co ise kottan çıkarıldı.
Borsa İstanbul’da işlem gören tüm şirketler elbette yatırım yapılabilir olduğunu söylemek mümkün. Ancak yukarıda da açıkladığımız gibi bu hisseler, manipüle edilmeye müsaittir. İşlem yasağı alan kişi ya da şirketlerin cezaya konu işlemlerinin çoğunluğunun da bu hisselerde olması manipüle tezini doğruluyor. Bu nedenle dikkatli olmanızda fayda bulunuyor. Hatta birçok yatırım uzmanı açık açık bu hisselerden uzak durulmasını vurguluyor. Siz yine de bunlara yatırım yapmak istiyorsanız, yatırım bütçenizin kısıtlı bir kısmı ile bu hisselere girmelisiniz. Girerken stop loss seviyesini belirlemeli, yeterli karı aldığınızda da hisseden çıkmalısınız. Bununlar beraber “şirket batarsa hisse senedi ne olur” başlıklı yazımıza da göz atmalısınız.