Bedelli Sermaye Artırımına Katılmazsam Ne Olur?

Borsa yatırımcılarının en çok dikkatini çeken konulardan birisi şüphesiz ki sermaye artırımlarıdır. “Bedelsiz ve bedelli sermaye artırımı hisseyi nasıl etkiler, bedelli sermaye artırımına katılmazsam ne olur” gibi sorulara kafa yoran yatırımcılar, bölünme kararı öncesinde kendilerine en uygun stratejiyi geliştirmek istiyor. Özelikle 2020 yılında fırtına gibi esen bedelli sermaye artırımı hamleleri ve yatırımcıların panik hareketleri, bu konudaki bilgi eksikliğini gösteriyor.

Sermaye artırımının son gününde hisseye giren, ekstra para ödemek zorunda kalan ve bölünme sonrası aşağı yönlü grafiğe yakalan yatırımcılarının çaresizliği bu konuya değinmek gerektiğini gösteriyor. Finpara olarak “bedelli sermaye artırımına katılmazsam ne olur” sorusuna cevap arayan yatırımcıları net bir şekilde bilgilendirmek istedik.

Bedelli Sermaye Artırımında Neler Olur?

Öncelikle bedelli sermaye artırımına değinmek gerekiyor. Bazı şirketler; bedeli ortaklardan tahsil edilmek kaydıyla bölünme kararı almaktadır. Buna bedelli sermaye artırımı denmekte olup ana amaç şirketin kasasına ek para girmesidir. Şirket mevcut borçlarını ödemek ya da yeni yatırımlar yapmak için bu paraya ihtiyaç duyabilmektedir.

Şirketin SPK’ya yaptığı başvuru kabul edilip bu yayınlandığı takdirde elinde hisse senedi olan kişilere “rüçhan hakkı” verilir. Rüçhan hakkı, bölünme sonrası gelecek olan yeni payların öncelikle alınabilmesi hakkıdır:

Örneğin bir şirket %400 bedelli sermaye artırımı kararı almış ise, toplamda 100 olan hisseleri bölünme sonrasında 500 olacaktır. Dolayısı ile aradaki 400 payı alma hakkı öncelikle hissedarlardadır. Bu yeni hisse paylarını alabilmek amacıyla kararda yayınlanan parayı ödemek gerekecektir. Elinizde X şirketinin 100 hissesi olduğunu, bu şirketin %400 bedelli bölünme kararı aldığını, yeni payların 1 TL nominal bedelle sunulacağını varsayalım. Siz 400*1=400 TL ödeyerek yeni hisseleri alabilirsiniz. Böylelikle 400 lira daha ekleyerek toplamda 500 hisseye sahip olacaksınız. Ancak fiyatın eski fiyat olmayacağını, bölünmüş fiyattan işlem göreceğini, totaldeki portföy değerinizin değişmeyeceğiniz unutmayın.

Rüçhan Hakkımı Kullanmak İstemiyorum Ne Yapmalıyım?

Rüçhan hakkı, bir şirketin yeni hisse senetlerini ihraç ettiğinde, mevcut hisse senedi sahiplerine, yeni hisse senetlerini alma hakkı veren bir hak olarak tanımlanır. Bu hak, hisse senedi sahiplerinin, yeni hisse senetleri satın alarak hisselerindeki oranı korumalarını veya artırmalarını sağlar.

Ancak, rüçhan hakkını kullanmak zorunlu değildir. Eğer rüçhan hakkını kullanmak istemiyorsanız, bu hakka sahip olduğunuz süre içinde (genellikle 2 hafta) hisse senedinizi satıp nakit paraya dönüştürebilirsiniz. Bu durumda, rüçhan hakkı kullanılmamış olur ve yeni hisse senetlerinden satın alamazsınız.

Rüçhan hakkının kullanılmaması, hisse senedi sahibinin tercihine bağlı bir durumdur. Ancak, eğer yeni hisse senetleri şirket için önemli bir sermaye artışı sağlayacaksa ve yatırımcılar için potansiyel bir getiri sağlayacaksa, rüçhan hakkını kullanarak yeni hisse senetleri satın almak, hisse senedi sahibinin yararına olabilir. Bu nedenle, rüçhan hakkını kullanmadan önce, kararınızı dikkatli bir şekilde değerlendirmeniz ve şirketin gelecekteki performansı hakkında araştırma yapmanız önerilir.

Borsada Bedelli Sermaye Artırıma Katılmazsam Ne Olur?

Bedelli bölünme bülteninin yayınlanmasından sonra rüçhan hakkının kullanılabilmesi amacıyla ortaklara belirli bir süre tanınmaktadır. Bedelli sermaye artırımına katılmamak için elinizde üç seçenek vardır. Bunları tek tek değerlendireceğiz:

Rüçhan Hakkının Satılması

Hisse senedinde bölünme süreci başladığında portföyünüzde ana hisseniz ve rüçhan hakkını bulunmaktadır. Örneğin hisse senedi 10 TL iken bölünmüş ise ana hissenizin 2 TL, rüçhan hakkı 8 TL olarak süreç başlar. Yani ana hisse ile rüçhan ayrı ayrı alınıp satılabilmektedir. Siz bedelli sermaye artırımına katılmak istemiyorsanız sadece rüçhan hakkını satabilirsiniz. Bazı durumlarda rüçhan hakkı aşırı değerlenmekte ve neredeyse iki katı prim yapabilmektedir.

Hem Ana Hissenin Hem Rüçhanın Satılması

Cebinizden para çıkmasını istemiyorsunuz ya da hisse senedinde gelecek görmüyorsanız hem hisse payınızı hem de rüçhan hakkınızı ayrı ayrı satabilir ve hisseden tamamen çıkabilirsiniz. Bu durumda bedeli sermaye artırımı için ekstradan nominal bedel üzerinden hesaplanacak olan tutarı ödemek zorunda kalmazsınız.

Süresi Dolmasına Rağmen Rüçhan Hakkının Kullanılması

Rüçhan Hakkının kullanımının son tarihinde yatırım hesabında para varsa banka bunu otomatik çekerek rüçhana yatırıyor. Süreyi beklemek istemiyorsanız yatırım danışmanınızı arayarak derhal ana hisseye çevirebiliyorsunuz. İkisinden birini yapmadığınız takdirde rüçhan haklarınız yanıyor. Ne yazık ki en istenmeyen ve olmaması gereken bir durumdur. Yatırımcılar; para bulamama, süreyi kaçırma, ihmalkâr davranma gibi sebeplerle rüçhan hakkını kullanamayabiliyor ya da yanış yorumlama sonunda kullanmıyor.

Süre bitiminde rüçhan hakkını kullanmayan hissedarların rüçhan hakları yanıyor. Yani yeni hisselerden alamıyorsunuz. Ancak mevcut hisseleriniz korunuyor. Yani bedelli sermaye artırımı kararı öncesinde 100 hisse payınız var ise yine 100 hisse payınız devam ediyor. Ancak önemli bir kayba uğruyorsunuz. Çünkü hisse paylarının değeri bölünme derecesiyle orantılı şekilde düşüyor. Yani %400 lük bir bölünme sonrasında hisse değeriniz, süreçteki dalgalanmalar da göz önüne alındığında %80 kayba uğramış oluyor. Bunu bir örnekle açıklayalım:

100 lot satın aldığınız bir hisse senedinin %400 oranında 10 liradan bölündüğünü varsayalım. Başlangıçtaki portföy değeriniz 10*100=1000 TL’dir.  Hisseniz 2 Lira, rüçhan hakkınız ise 8 lira olarak bölünür. Rüçhanda da 400 rüçhanınız olur. Totalde baktığınızda yine 1000 lira yapar. Ancak ayrı ayrı işlem görürler ve rüçhan haklarında günlük artış-azalış oranları farklıdır. Siz rüçhan hakkınızı kullanmazsanız rüçhanlarınız yanar ve sadece elinizde 2 TL’den işlem gören 100 lot hissenizi kalır ve bunun değeri de sadece 200 TL’dir. BU NEDENLE RÜÇHAN HAKKINIZ OLDUĞU DURUMLARDA ÖZENLİ DAVRANIN, YA HAKKINIZI KULLANIN YA DA RÜÇHAN HAKKINIZI SATIN.