Ayı Piyasası Nedir?

Ayı piyasası; borsa, altın, döviz ya da kripto paralar dahil olmak üzere tüm finansal piyasalarda geçerli olan ve yatırımcıların sıklıkla dile getirdiği önemli bir ekonomik kavramdır. İngilizce ’de “bearish market” olarak ifade edilen bu terim, piyasaların genel görünümünün olumsuz olduğunu, geleceğinin olmadığını, işsizlik rakamlarının arttığını, ekonomik verilerin daraldığını ve düşüş trendine girdiğini belirtmekle birlikte ilgili yatırım aracının değerinin düşeceği anlamına gelmektedir.

Ayı Piyasası Grafiği

Ayı Piyasası İfadesi Nereden Gelmektedir?

Ayı piyasası ekşi, İnvesting gibi forumlarda kullanılmakta ve yine bu platformlarda araştırılmaktadır. Ancak çoğu kişinin bunun bilinçsiz olarak kullandığı da görülmektedir. Bu nedenle öncelikle kelime terminolojisinin bilinmesi gerekmektedir:

Ayı Piyasası Nedir?

Ayı piyasasında neden “ayı” kelimesinin kullanıldığına dair birçok teori bulunmaktadır. Bunlardan birincisi ayının saldırı tarzı ile ilgilidir. Ayı başka bir canlıya saldırırken onu yukarıdan aşağıya doğru savurmaktadır. İkinci teori ise tarihteki ayı tüccarlarıdır. Ayı tüccarları henüz ellerinde satacakları bir ayı postu olmamasına rağmen varmış gibi satışa koyarlar ve bunu elde edebilmek için ayı avcılarına verecekleri fiyatları düşürürlermiş. Borsadaki açığa satış mantığı da ayı tüccarlarının davranışı ile uyumluluk göstermektedir. Bu nedenle fiyatın düşürülmesi için her türlü yol izlenmektedir.

Ayı Piyasası Ne Zaman Başlar?

Boğa piyasanın ters görünümü olan ayı piyasasının anlaşılabilmesi için öncelikle düşüş trend kanalına girilmesi ve burada bir miktar istikrar yakalaması beklenir. Uzmanlar genellikle önceki tepe seviyesinden başlayan düşüş hareketinin %20 düzeyine gelmesini ayı piyasasının başlangıcı olarak nitelemektedir. Açıklanan ekonomik verilerin durgunluk göstermesi ya da büyüme rakamlarının düşük olması ayı piyasasının yaklaştığını işaret etmektedir.

Ayı Piyasasına Girildiği Nasıl Anlaşılır?

Ayı piyasasının doğru yorumlanabilmesi için finansal okur yazarlığın temel seviyede olması gerekmektedir. Sadece düşüş trendinin %20 düzeyini yakalaması ile ayı piyasası başladı demek zordur. Elbette yukarıda belirtildiği gibi düşüş trend önemli bir kriterdir ancak tek başına yeterli değildir ve yanıltıcı olabilmektedir.

Ayı piyasasının varlığını gösteren en önemli kriterlerden birisi alım ve satım arasındaki farktır. Ayı piyasasına girmiş olan bir finansal ürüne talebin azalması beklenir. Büyük yatırımcılar ellerinden yüklü miktarda mal çıkartmaya başlamıştır. Fiyatlar aşağı çekilirken bunun ne kadar daha süreceği belirsizdir. Takas miktarı, yabancı yatırımcı sayısı, küçük yatırımcının ilgisi gibi hususlar önemlidir.

Ayı piyasası olduğuna işaret eden bir diğer husus ise genel ekonomik belirsizliktir. Siyasal ve ekonomik karmaşalarda ayı piyasasının etkili olacağını söylemek doğrudur. Çünkü yatırımcı risk almayacak ve bir müddet bekleyecektir. Bu da ilgili ürüne olan talebi gittikçe düşürecektir.

Yatırım aracı bir hisse senedi ise şirketin ekonomik verileri ve faaliyette bulunduğu sektörün ne durumda olduğu da araştırılmalıdır. Örneğin maden alanında faaliyet gösteren bir şirket ayı piyasasında olsa “altın rezervi bulursa” ya da “madencilik alanında önemli teşvikler alırsa” bu süreçten daha çabuk çıkacaktır.

Altın Ayı Piyasası Nedir?

Altın Ayı Piyasası Grafiği

Altın ayı piyasası, altının ons fiyatının belirli bir zaman daha düşmeye devam edeceğini, yukarı yönlü hareketin yakın zamanda görülmeyeceğini ifade etmektedir. Altın ayı piyasasının yakın zamandaki örneği 2013 yılında görüldü. Yaklaşık on yıldan fazla yukarı yönlü hareket eden altın düşüşe geçti ve 2013 yılın ortalarına doğru önceki tepe seviyesinin de altına düştü.

Borsa Ayı Piyasası Nedir?

Borsa ayı piyasası borsa endeksi ile ilgilidir ve borsaların genel endeksinin düşme eğilimi gösterdiğin ifade etmektedir. Başka bir ifade ile borsadaki yatırımcıların sayısı ya da yatırım miktarları düşmektedir. Bu durum genellikle döviz ya da altın piyasalarının boğa piyasasında olduğu zamanlarda yaşanmaktadır. Çünkü yatırımcılar borsadan çıkarak diğerlerinin yükseliş trendinden faydalanmak istemektedir.

Ayı Piyasası Ne Zaman Biter?

Ayı piyasasının ne zaman süreceği çoğu zaman önceden kestirilmez. Bazı finansal araçlarda bu düşüş bir iki haftada tamamlanırken bazılarında aylarca sürebilmektedir. Hatta yılları aşan ayı piyasası da mümkündür. Bunun en klasik örneği, S%P 500’de görülen %83’lük düşüştür.

Ayı Piyasası Örnekleri

• Ayı piyasası eğitimlerinde de kullanılan ve her ekonomistin aklına ilk gelen örnek 1929 tarihli büyük buhrandır. Amerika’da ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisine alan ayı piyasası hisse senetleri piyasasında ortaya çıkmış ve uzunca zaman sürmüştür.
• Literatürde dot.com balonu olarak bilinen milenyumun başlangıcında görülen bu krizde teknoloji hisseleri birkaç yıl boyunca düşmüş ve binlerce teknoloji şirketi batmıştır. Ve elbette binlerce yatırımcı zarar etmiştir.
• Yakın zamandaki ayı piyasası ise mortgage krizi olarak bilinen ve yine Amerika’da başlayarak dünyayı dolaşan bir ayı piyasası örneğidir. Ülkemizde “teğet geçen kriz” olarak mizah konusu yapılan bu kriz, 2010’lu yılların ortalarına kadar etkisini sürdürmüştür.

Ayı Tuzağı Nedir?

Ayı Piyasası Tuzağı (BEAR TRAP)

Yükseliş trendi yakalamış bir finansal araçta küçük yatırımcının elindeki malı alarak daha fazla kar elde etmek isteyen kişiler, manipulatif hareketlerle ayı tuzağını harekete geçirirler. Bu durumda yükseliş trendi kırılarak aşağı yönlü hareket başlar. Yatırımcılar boğa piyasasının sona erdiğini, ayı piyasasının başladığını, fiyatların düşeceğini düşünerek elindeki malı bazen zararına bazen de küçük karla satarlar. Ancak yatırım aracında tekrar yükseliş başlar ve düşük fiyattan alınan mallar yüksek fiyattan satılır.

Ayı Piyasasında Nasıl Yatırım Yapmalıyız?

Borsada aktif olan ve yeterlilikleri bulunan kişiler ayı piyasasında ilk olarak “açığa satış” stratejisini benimsemektedir. Çünkü ayı piyasası; onlara satmayı vadettikleri hisse senedini daha düşükten alma imkânı vermektedir. Ancak her yatırımcının, özellikle de küçük yatırımcının açığa satış tekniğini uygulama şansı yoktur. Aşağıdaki hususlar işte bu kişiler için bir rehber niteliğini taşımaktadır:

• Yatırımcılar ayı piyasasının yaşandığı dönemlerde zarar etmemek ya da daha fazla kar elde etmek için yatırım portföyünü çeşitlendirmelidir. Mevcut yatırım miktarı; altın, döviz, borsa, kripto para gibi alanlara bölüştürülmelidir. Bunun yanında hisse senetlerinde de “sepet portföy” oluşturulmalıdır.
• Ayı piyasasında en yüksek karı elde etmenin yolu elbette teknik analiz yapmaktır. Örneğin yatırım bir hisse senedine yapılmış ise; bu şirketin genel finansal durumu, bilanço durumu, aktif ve pasiflerinin değeri, faaliyetlerindeki etkinlik, sektöründeki hareketlilik gibi hususlar araştırılmalıdır. Yani şirket bu düşüş trendini kırabilecek potansiyele sahip midir? Örneğin bazen bir bilanço ya da bir olumlu kap düşüş trendini kırabilmektedir. Bunun yanında hisse senedinin destek düzeyleri takip edilmeli, gerektiğinde belirli aralıklarla maliyet düşürülmelidir.
• Henüz Yatırım yapılmamış ise nakitte kalmak da bir yöntemdir. Çünkü piyasasının geleceğinin öngörülemediği durumlarda zarar etmemek de bir kardır. Zira düşüş trendine yakalanıldığı zaman paranın aynı seviyeye gelmesi uzun zaman alabilmektedir.

Ayı piyasasında yatırım yapmak hiç de kolay değildir ve oldukça risklidir. Elbette uygun pozisyonu yakalayan kişiler dip seviyeden alım yaptıkları için oldukça kazançlı bir yatırım yapmış olacaktır. Ancak düşüş devam ederse ya da düşüş durmakla birlikte yatay hareketler başlarsa uzunca zaman sıkışıp kalmak da mümkündür. Fren patlamış bir kamyonu durdurmak her zaman mümkün olmaz ve altında kalabilir. O nedenle dikkatli olmakta fayda vardır.